Indwara y’igisukari, umutwaro kuri bose
Diabète ni imwe mu ndwara ngendanwa zitandukira yica abantu benshi mu Burundi. Abenshi bayifiseko amakuru atari yo, abandi bakibaza ko ari uburozi, ituma abantu benshi bapfa, imiryango igasigara mu ngorane bigatuma igihugu kidashika kw’iterambere. Abanonosoye ivy’amagara y’abantu batera akamo abantu ngo bakurikize impanuro za muganga birinde urukurukuru. Igihe cose bumvise ibimenyetso biture umuganga.
Mu ruganda rwatunganijwe n’ishirahamwe rigwanya indwara ngendanwa zitandukira mu Burundi BNCDA kuri Uno wa gatatu igenekerezo rya 17 Myandagaro 2022 i Bujumbura.
Muganga François Ndikumwenayo amenyesha ko diabète ari ingorane ikomeye ku magara y’abantu kandi mu kwongerekana ifise umurindi udasanzwe. Kubwiwe mu mwaka w’2013, abari barwaye igisukari bangana ibice 42% aho rero ntawovuga ko ari bose mu Burundi ku mvo z’uburyo bwo kwegeranya ibitigiri vy’abagwayi.
Nkuko bisigurwa na Muganga Ndikumwenayo, indwara y’igisukari ituma abantu benshi bataramba (bapfa batarakwiza imyaka 70).
Yisunze ivyo, uwo yanonosoye ivyigwa bijanye n’indwara ngendanwa ariko zitandukira abona ko hakwiye gushirwa mu ngiro ibikorwa bitandukanye mu gukinga iyo ndwara kuko iri mu bituma haba ubukene mu miryango gutyo bikabuza igihugu gushika kw’iterambere rirama .
Ingendo zikwiye kuranduranwa n’imizi
Hari abantu bavuga ko kwota amashuha, kureka kunywa ikiyeri ca primus, amsteri canke ibindi vyinshi ko bigabanya indwara y’igisukari. Muganga Patrice Barasukana avuga ko atari vyo, atomora ko ivyo bidafise ishingiro ari nk’urukurukuru. Agasaba abarundi kwitura muganga akabaha impanuro mbere akabandikira umuti. Kubwiwe niho bazoba babikoze neza.
Ivyo kwitonderwa mu kurwanya indwara y’igisukari
Kugira umuntu agire amagara meza, muganga François Ndikumwenayo amenyesha ko ari vyiza kumenya ubwoko bwa diabète ufise iyo ari yo kuko ngo ziratandukanye. Ikindi avuga ni ugukurikiranwa na muganga. Arasaba kandi ko umuntu yogira isuku ry’umubiri, kugira imyimenyerezo ngororamubiri, gufungura neza kandi ukigenza neza, ntuce uhahamuka ngo vyose biraheze ko mfise indwara y’igisukari.
Indwara y’igisukari iratuma kandi umurwayi anyunyuka igihimba kimwe c’umubiri nk’akarorero igisusu, itako canke ukuguru. Iyo ndwara nyene urashobora gutuma umuntu agwara amaso, amafyigo, igitigu, amaguru, imitsi nsozabwenge eka no gutakaza inguvu z’ubugabo ku bantu bubatse izabo.
