Ikigazi : Kubera iki amamesa aduza igiciro ?

Mu mezi aheze amamesa yaradugije igiciro ku rugero rutari rumenyerewe. Abeshi barazazaniwe, bakibaza ko ishinguriro savonor ari ryo ryoba riyagura cane. Twaragerageje kwegeranya ibituma ayo mavuta akoreshwa cane mu Burundi aduga kugira ngo abantu baronke umuco.

I. Uko abantu bagura amamesa bangana

Abantu bagura amamesa bagiye bariyongera uko imisi igenda iraduga. Abaguzi baca baba benshi cane. Nka ko intara z’Uburundi si zose zirima ikigazi, igiterwa rudende kivamwo amamesa. Intara zimaze guteza imbere ico giterwa ni Rumonge, igice ca Bujumbura, Cibitoke, Bubanza na Makamba. Hampande y’izo, hari izindi ikigazi kiriko kirageragezwamwo nka Rutana, Ruyigi, Cankuzo, Muyinga, Kirundo. Izo ntara rero ico zisangije, ni uko ziri mu ntara kama zishushe. Izindi ntara zose zija kuronderera ayo mavuta muri zo. Ico gihe ibiciro bica biduga kuko abayarondera ari beshi cane kurusha abayarima.
Izo ntara naho zishika cumi, iyiri kw’isonga ni Rumonge.

II. Reta ntiyigera ishinga igiciro c’ayo mamesa

Uko amamesa aronderwa na benshi, ni ko aduza igiciro. Ihinguriro ry’ibiva mu kigazi ryitwa Savonor ni ryo ryo nyene riheza rikamenya igiciro rigurako. Ariko Reta ntiyigera ishiraho ico giciro. Muguzi wayo, ategera igiciro gishinzwe na Savonor.

III. Kigwena, ibigazi vyasituwe incuro zibiri

Mu ntara zo hagati mu gihugu amamesa bayita Kigwena. Ni zone imwe muri zitandatu zigize komine n’intara ya Rumonge. Ni imwe kandi mu mazone atanga umwimbu mwinshi. Kuva muri 2018 gushika muri 2021, harasituwe ibigazi incuro zibiri. Ni mu mugambi w’ikigo kijejwe guteza imbere igiterwa c’ikigazi OHP, wo gusubiriza ibigazi bishaje. Amahegitari atari make y’imirima, ubu nta mwimbu ariko aratanga. Ivyo biratuma amamesa azimba cane.

IV. Amamesa yahora ava mu bihugu bihana imbibe n’Uburundi ntakiza

Umwe mu bo mu kigo OHP aremeza ko hari amamesa yahora azanana muri Repuburika iharanira intwaro Rusangi ya Kongo ubu atakiza. Ivyo biratuma umwimbu uba muke, nka ko ayo yava muri ico gihugu yarasahiriza ku mwimbu.

V. Ikigazi gitanga amamesa kirafise igihe caco

Igiterwa c’ikigazi kirafise ibihe vyo kwama cane, buke buke, n’igihe rero kitama. Bivana n’amezi.

• Gitugutu : Ni igihe c’umwimbu mwishi w’ibigazi
  Ico gihe kiva mu kwezi kwa Nyakanga gushika mu kwezi kwa Kigarama. Mu bijanye n’ibirere, haba hashushe, bigatuma ibigazi bisha ku bwinshi.
  Akagunguru kanini gashobora kugurwa hagati y’amafaranga 250 000 na 300 000 y’Amarundi.
• Igihe c’umwimbu uri hagati na hagati : Iki gihe ibigazi biragabanya ukwama. Ni ikiringo kiva muri Nzero gushika muri Ndamukiza. Aha muri aya mezi umwimbu uba ubayabaye (moyenne production).
• Igihe c’umwimbu muke cane
  Ni amezi muri rusangi aba akanye. Ni kuva mu kwezi kwa gatanu gushika mu kwezi kwa kwa cenda. Aha muri ayo mezi, umwimbu w’ikigazi uba muke cane bikanatera ubwoba. Ka kagunguru twababwira kagurwa ibihumbi amajana atatu y’Amarundi mu gihe c’umwimbu mwinshi, ico gihe karagera ku bihumbi amajana atandatu nk’uko ibiharuro vy’imyaka bigenda bivyerekana. Kubera uwu mwaka hari ama hegitare yari yasituwe y’ibigazi ako kagunguru karashitse ku bihumbi amajana umunani vy’Amarundi.

Hari urukurikirane rw’ibiva mu kigazi bica biduza igiciro mu gihe ikigazi kitariko kirama : Imise ica izimba, bigatuma amavuta yayo ataboneka. Ayo mavuta atabonetse bica bituma amasabuni akena canke akaduza igiciro. Amavuta asa n’amakoto ahingurwa na Savonor na yo nyene aca azimba cane.
Kubera igiterwa c’ikigazi kitaba mu ntara zose, kubera gifise igihe caco, nta na kimwe Reta yohava ikora ngo iyo ngorane ihere. Ariko, yogabanuka : ibice ikigazi kibamwo hamwe cogwizwa gusumba, hobaho akarusho.